Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie związane z poruszaniem się po drogach publicznych jest ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o Ruchu Drogowym.
Art. 130 ustawy nałożył na Policję obowiązek prowadzenia ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego. Przepisy wykonawcze zostały zawarte
w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego.
Powyższe rozporządzenie określa:
1. sposób punktowania i liczbę punktów odpowiadających naruszeniu przepisów ruchu drogowego,
2. warunki i sposób prowadzenia ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego,
3. tryb występowania z wnioskiem o kontrolne sprawdzenie kwalifikacji,
4. warunki i tryb występowania z wnioskiem o cofnięcie uprawnienia do kierowania pojazdami silnikowymi,
5. jednostki upoważnione do prowadzenia szkolenia, którego odbycie spowoduje zmniejszenie liczby punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego, program tego szkolenia oraz liczbę punktów odejmowanych z tytułu jego odbycia,
6. podmioty uprawnione do uzyskiwania informacji zawartych w ewidencji.
Ewidencja jest prowadzona przez komendanta wojewódzkiego Policji, właściwego
ze względu na miejsce stałego zameldowania sprawcy naruszenia. W przypadku obywateli polskich, którzy nie posiadają stałego miejsca zameldowania na terenie Polski
oraz kierowców z zagranicy – ewidencję prowadzi Komendant Główny Policji. Do ewidencji kierowców, którzy naruszają zasady ruchu drogowego, dokonuje się wpisów o kierowcach, którzy kierując pojazdem dopuścili się naruszenia przepisów ruch drogowego. Naruszenia przepisów ruchu drogowego oraz odpowiadającą im liczbę punktów uwzględniono
w Załączniku Nr 1 wspomnianego wcześniej Rozporządzenia MSW. W sytuacji, gdy czyn popełniony przez kierowcę narusza więcej niż jeden przepis ruchu drogowego, w ewidencji oznacza się wszystkie naruszenia, przypisując każdemu naruszeniu odpowiednią liczbę punktów.
Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami stanowi, że otrzymane punkty są wykreślane z ewidencji po upływie roku od daty naruszenia. W stosunku do osób, które dopuściły się naruszeń przepisów ruchu drogowego i przekroczyły liczbę 24 punktów, a w przypadku kierowców, którzy dopuścili się tych naruszeń w okresie jednego roku od wydania po raz pierwszy prawa jazdy (tzw. młodzi kierowcy) – liczby 20 punktów, wspomniany przepis ustawy nie będzie obowiązywał.
W wyniku nowelizacji ustawy – prawo o ruchu drogowym, od 18 maja 2015 roku obowiązują nowe przepisy przewidujące surowsze kary dla kierowców. Za przekroczenie prędkości w terenie zabudowanym o 50 km/h znowelizowane przepisy przewidują odebranie prawa jazdy na 3 miesiące. Ponadto, nowe przepisy przewidują zaostrzenie kar dla kierowców prowadzących pojazd pod wpływem alkoholu lub substancji odurzających oraz tych, którzy pod wpływem alkoholu spowodowali wypadek drogowy. W przepisach wydłużono okres, na jaki orzekany jest środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów, z 10 do 15 lat. Minimalny okres, na jaki wspomniany zakaz będzie orzekany określono na poziomie 3 lat. Ponadto Sąd obligatoryjnie wymierzy karę grzywny w kwocie 5 tys. zł. W przypadku zaś kierowców, którzy pod wpływem alkoholu spowodowali wypadek drogowy, grzywna wyniesie 10 tys. zł. Młody kierowca natomiast natychmiast straci prawo jazdy, jeśli w ciągu 2 lat od uzyskania uprawnień spowoduje wypadek, zostanie przyłapany na jeździe w stanie odurzenia, lub trzykrotnie zostanie przyłapany na przekroczeniu prędkości o co najmniej 30 km/h.
Aktualnie, trwają prace legislacyjne, których celem jest nowelizacja obowiązującej ustawy o kierujących pojazdami. Wstępne założenia przygotowywanego projektu przewidują zmiany dotyczące zasad usuwania posiadanych punktów karnych. W myśl obecnie obowiązującej regulacji, kierowca, raz na pół roku, może skorzystać
z możliwości odbycia specjalnego kursu w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego, po odbyciu którego, z jego ewidencji zostanie usuniętych 6 punktów karnych. Przygotowywana nowelizacja ustawy znosi taką możliwość. Ponadto, uzyskanie ponad 24 punktów karnych nie spowoduje utraty uprawnień przez kierowcę. W myśl nowych przepisów, ustawodawca nałoży obowiązek odbycia szkolenia i badania psychologicznego, których pomyślne przejście skutkować będzie usunięciem posiadanych punktów karnych z prowadzonej ewidencji. Niewywiązanie się z przewidzianego obowiązku spowoduje utratę uprawnień do kierowania pojazdem. Zgodnie z przewidywanymi zmianami, ponowne przekroczenie limitu 24 punktów karnych w ciągu 5 lat, spowoduje utratę wszystkich uprawnień do kierowania pojazdami. Nadchodząca nowelizacja swoim zakresem ma również obejmować kierowców, którzy niedawno zdobyli uprawnienia. Jeżeli popełnią przynajmniej dwa wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu komunikacyjnemu, będą zmuszeni do odbycia szkolenia oraz badań psychologicznych – na podobnych zasadach jak w przypadku kierowców, którzy przekroczyli 24 punkty karne. Bez zmian natomiast ma pozostać przepis stanowiący o tym, że w ciągu 12 miesięcy od popełnienia wykroczenia, za które przewidziane są punkty karne, zostaną one usunięte – jeśli do tej pory kierowca nie przekroczył sumy 24 punktów.