Język, używane przez nas takie a nie inne słowa wskazują – jak każdy wie – kim i jacy jesteśmy. Częścią edukacji prawnika jest poznanie języka prawniczego. Używany jest on potem na co dzień w pracy – w analizie prawa czy komunikacji między prawnikami. Kwestią taktu i posiadanych umiejętności prawnika jest nieatakowanie osób spoza zawodów prawniczych tym językiem. Zależnością między wpływem języka na społeczność zajmuje się socjolingwistyka.
W dzisiejszym wpisie chcemy zwrócić uwagę na to jak określenie dwóch podobnych zjawisk prawnych w odmienny sposób może wpływać na podejście człowieka. Nie planujemy wchodzić tu w buty językoznawców czy socjologów. Jako prawnicy chcemy zwrócić uwagę na różnicę w prawie polskim a prawie brytyjskim odnośnie rozumienia relacji między dziećmi a rodzicami.
Wielu z nas spotkało się z terminem „władza rodzicielska”. Na ogół przysługuje ona rodzicom wobec dziecka do czasu osiągnięcia przez niego pełnoletniości – 18 lat. W szczególnych okolicznościach może być ograniczona albo odebrana. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad dzieckiem i jego majątkiem oraz do wychowania go, z poszanowaniem jego godności i praw (art. 49 Kodeks rodzinnego i opiekuńczego). W tym miejscu zastanówmy się nad znaczeniem słowa „władza”. Słownikowa definicja wskazuje, że słowo to oznacza „możność kierowania kimś”.
Teraz porównajmy nasze rozumienie stosunków między rodzicami a dziećmi z tym wyznaczonym w przez prawo brytyjskie w Wielkiej Brytanii. Ich ustawa o prawie rodzinnym (FAMILY LAW ACT 1975) w tłumaczeniu stwierdza, że “odpowiedzialność rodzicielska, w relacji do dziecka, oznacza wszystkie obowiązki, władze, zobowiązania i zwierzchnictwo, które z mocy prawa, rodzice mają w stosunku do dzieci” (oryg. „parental responsibility, in relation to a child, means all the duties, powers, responsibilities and authority which, by law, parents have in relation to children”). Tutaj odwołajmy się ponownie do definicji słownikowych. Słowo odpowiedzialność jest rozumiana jako „obowiązek dopilnowania kogoś lub czegoś”.
Porównując stosunek rodziców do dzieci w prawie brytyjskim oraz polskim jasno widoczna jest duża różnica w ich rozumieniu. Brytyjczycy stawiają bardziej na odpowiedzialność rodziców względem dzieci, my zaś na władzę. Jednak, władza rodzicielska zgodnie z naszym prawem wiążę się z obowiązkiem troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka, należytego przygotowania go – odpowiednio do jego uzdolnień – do pracy dla dobra społeczeństwa. Relacja rodziców i dzieci powinna być oparta na wzajemnym szacunku i wspieraniu się (art. 87 k.r.o.).
Warto zaznaczyć także na rolę sądów i organów władzy publicznej. Ich rola polega na udzielaniu pomocy rodzicom, jeżeli jest ona potrzebna do należytego wykonywania władzy rodzicielskiej.
W związku z tym, jeśli widzimy jakieś niepokojące sygnały – nie wahajmy się działać. Jeśli mamy podejrzenia co do właściwego traktowania dzieci przez rodziców, informujmy o tym sąd, szkołę lub inne instytucje. Ich obowiązkiem jest badanie sytuacji dzieci oraz wspieranie rodzin.
Źródła:
- Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 z późn. zm.);
- Family Law Act 1975 No. 53, 1975 – Compilation No. 88
AUTOR
Katarzyna Terenda, aplikant radcowski
tel. +48 660 968 319, e-mail: katarzyna.terenda@kancelaria-nowicki.pl