Zmiana sposobu rozliczeń między przedsiębiorcami
Z dniem 1. stycznia 2017 roku weszło w życie nowe brzmienie artykułu 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, który obniżył limit płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą. Zgodnie z przywołanym artykułem jednorazowa transakcja między przedsiębiorcami opiewająca na kwotę powyżej 15 tysięcy złotych będzie musiała być dokonana za pośrednictwem rachunku płatniczego. Transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji. W gotówce rozliczane będą mogły być tylko transakcje między przedsiębiorcami, których wartość nie przekracza kwoty 15 tysięcy złotych. Jednorazową wartość transakcji należy rozumieć jako ogólną (łączną) wartość wierzytelności lub zobowiązań określoną w umowie pomiędzy przedsiębiorcami. W praktyce będzie to się przedstawiać w ten sposób, iż np. przy płatności w ratach- bez względu na wartość pojedynczej płatności będą one dokonywane na rachunek płatniczy, jeśli cała transakcja przekroczy kwotę 15 tysięcy złotych.
Poprzedni stan prawny:
Zgodnie z poprzednim brzmieniem artykułu 22 u.s.d.g. dokonywanie lub przyjmowanie płatności następowało za pośrednictwem rachunku bankowego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy stroną był inny przedsiębiorca oraz gdy jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekraczała równowartość 15 tysięcy euro przeliczonych na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez NBP ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonano transakcji. Wyraźnie widać, iż obowiązujące od stycznia 2017 roku uregulowanie zmienia pojęcie ,,rachunku bankowego” na „rachunek płatniczy”, co zgodnie z ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 roku o usługach płatniczych oznacza rachunek prowadzony dla jednego lub większej liczby użytkowników służący do wykonywania transakcji płatniczych, przy czym przez rachunek płatniczy rozumie się także rachunek bankowy oraz rachunek członka spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, jeżeli rachunki te służą do wykonywania transakcji płatniczych.
Zmiana ustawy o swobodzie działalności gospodarczej od 1 stycznia 2017 roku skutkuje wprowadzeniem zmian między innymi w ustawach o podatku dochodowym od osób prawnych oraz osób fizycznych. Zgodnie z dodanym do wspomnianej ustawy z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych artykułem 15d:
- Podatnicy nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 22 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 584, j.t. ) została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego.
- W przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 22 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego, podatnicy:
1) zmniejszają koszty uzyskania przychodów albo
2) w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów – zwiększają przychody
– w miesiącu, w którym została dokonana płatność bez pośrednictwa rachunku płatniczego.
Przepisy powyższe będą stosowane odpowiednio w przypadku:
1) nabycia lub wytworzenia środków trwałych albo nabycia wartości niematerialnych i prawnych,
2) dokonania płatności po zmianie formy opodatkowania na zryczałtowaną formę opodatkowania określoną w ustawie z dnia 24 sierpnia 2006 roku o podatku tonażowym, z tym że zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów lub zwiększenie przychodów następować będzie za rok podatkowy poprzedzający rok podatkowy, w którym nastąpiła zmiana formy opodatkowania.
Analogiczne rozwiązanie znalazło się we wprowadzonym do ustawy z dnia 21 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych artykułem 22p, który dotyczy podatników prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Ponadto powyższe uregulowania znajdują odpowiednio zastosowanie także w przypadku dokonania płatności:
a) po likwidacji pozarolniczej działalności gospodarczej,
b) po zmianie formy opodatkowania na zryczałtowaną formę opodatkowania określoną w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym albo w ustawie z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym
– z tym że zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów lub zwiększenie przychodów następuje za rok podatkowy, w którym nastąpiła likwidacja tej działalności, albo za rok podatkowy poprzedzający rok podatkowy, w którym nastąpiła zmiana formy opodatkowania.
Skutek: Przekroczenie wprowadzonego limitu 15 tysięcy złotych spowoduje niemożność zaliczenia wydatku do kosztów uzyskania przychodu.
W dotychczasowym stanie prawnym przedsiębiorcy, którzy nie dochowali wymogu zapłaty nie ponosili z tego tytułu żadnych skutków fiskalnych- jedynie naruszenie obowiązku rozliczeń w obrocie dewizowym skutkuje postępowaniem karnym skarbowym. Zgodnie z artykułem 106j ustawy z dnia 10 września 1999 roku Kodeks karny skarbowy (Dz.U.2016.2137 j.t.): Kto wbrew obowiązkowi dokonuje przekazu pieniężnego za granicę lub rozliczenia w kraju, związanego z obrotem dewizowym, bez pośrednictwa uprawnionego banku, instytucji płatniczej, instytucji pieniądza elektronicznego lub – w przypadku dokonywania rozliczeń w kraju – biura usług płatniczych, podlega karze grzywny do 480 stawek dziennych. W § 2 uregulowano wypadek mniejszej wagi, przy popełnieniu którego sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
Od stycznia 2017 roku na podatnikach ciąży obowiązek zmniejszania kosztów uzyskania przychodów lub zwiększania przychodów o zaliczone do kosztów uzyskania przychodów kwoty płatności dokonane z naruszeniem obowiązku dokonywania transakcji za pośrednictwem rachunku płatniczego. Koszty uzyskania przychodów to wydatki, jakie zostały poniesione w celu uzyskania przychodów lub zabezpieczenia źródła uzyskania przychodów. Wprowadzona sankcja podatkowa dotyczyć ma tych przedsiębiorców, którzy nie stosują się do nakazu, o którym stanowi artykuł 22 u.s.d.g.
Obniżenie limitu obrotu bezgotówkowego wpływa również na podatek od towarów i usług. Artykuł 81 ust.1 pkt.6 ustawy z dnia z dnia 11 marca 2004 roku (Dz.U.2016.710 j.t.) o podatku od towarów i usług uzależnia możliwość zwrotu różnicy podatku w przyspieszonym 25 –dniowym terminie od tego, czy faktury tych należności zostały zapłacone zgodnie z dyspozycją artykułu 22 u.s.d.g. W przypadku niezastosowania się do tej regulacji nie będzie możliwy zwrot nadpłaconego podatku w przyspieszonym terminie.
Przepisy nie przewidują odpowiedzialności, którą mógłby ponosić sprzedający za zaakceptowanie i przyjęcie transakcji w gotówce, której wartość przekraczałaby limit wskazany w ustawie.
Celem wprowadzenia omawianej zmiany było uszczelnienie systemu podatkowego oraz ograniczenie zjawiska unikania opodatkowania. W uzasadnieniu projektu ustawy zmieniającej wyżej omówione przepisy pojawiło się dążenie do zwiększenia transparentności transakcji, przy równoczesnym zmniejszeniu szarej strefy. Prowadzić to ma do wzrostu dochodów budżetu państwa.