Na wstępie tego wpisu chcielibyśmy wskazać, co zainspirowało nas do recenzowania czasopisma The Economist. Zacznijmy od przytoczenia rady nowojorskiego stomatologa Michaela Alkona. Stwierdził on, że wybierając specjalistę należy zwrócić uwagę na to, czy czasopisma w jego poczekalni są aktualne. To świadczy o dbałości o szczegóły, a szerzej o trosce o pacjenta. Być może będzie to uznane za przechwalanie się – być może nie bez racji. Jednak, zdradzimy tu, że w poczekalni Kancelarii Prawnej Artura Nowickiego każdego tygodnia pojawia się nowe wydanie The Economist. To właśnie zainspirowało nas do przybliżania Państwu treści tego tygodnika.
W tym tygodniu po lekturze The Economist z 13.04.24, wybraliśmy zaprezentowanie poniższych poruszonych we wskazanym wydaniu tematów:
Wpływ zmian klimatu na nasze domostwa –
Zgodnie z informacjami przedstawianymi przez The Economist koszty związane ze zmianami klimatu oraz im przeciwdziałanie do 2050 roku pochłonie w skali światowej ok. 25 biliona dolarów. Jest to ogromny wydatek, którego widmo wisi nad systemami finansowymi państw, a także zwykłymi ludźmi.
Warte zauważenia jest, że zmiany klimatu mogą mieć nieoczekiwany przebieg, dlatego nie możemy być do końca pewni, czy, a jeśli tak, to w jaki sposób mogą one wpłynąć na domostwa każdego z nas. Wśród obecnie zauważalnych zjawisk pojawiają się: podnoszenie się poziomu wód w morzu – USA (stan Miami), fale upałów – Indie, powodzie – Japonia. Z perspektywy Polski również mieliśmy okazje zaobserwować odmienne niż znane dotychczas warunki pogodowe.
Pytaniem stawianym przez The Economist jest: Kto powinien ponosić koszty przystosowywania nieruchomości do zmian klimatycznych oraz przeciwdziałaniu tym zmianom? Prezentowane są w tym przedmiocie dwa podejścia – pierwszy to finansowanie modernizacji domów przez właścicieli oraz drugie przewiduje ponoszenie kosztów przez Państwo, czyli obywateli i mieszkańców. Na ogół – w tym także w przypadku polskich domostw – wydatki na modernizację będą wiązały się ze zmianą pomp ciepła wraz z instalacją ogrzewania podłogowego lub zamianą grzejników na większe, a także zakładaniem grubszej warstwy ocieplenia budynków.
Warto w tym miejscu przytoczyć przykład zachodniego sąsiada, Niemcy nałożyli zakaz posiadania bojlerów na gaz tym samym w jakiejś części ciężar ponoszenia kosztów modernizacji domów i mieszkań nałożyli na ich właścicieli – co spotkało się to z dużym sprzeciwem. Inne podejście zaprezentowali Włosi realizując – jak stwierdzają autorzy The Economist raczej źle zorganizowany – program dotacji do renowacji domów, który obejmował ogółem 219 milionów euro (10% ich PKB).
W kontekście wydatków związanych ze zmianami klimatu oraz koniecznymi inwestycjami na przyszłość, możemy także zwrócić uwagę na przykład Holandii. Od XVIII wieku tworzone są tam systemy wałów ochronnych przed powodziami. Tradycyjne działanie państwa nastawione było na tworzenie wałów w obszarach graniczących z morzem. Jednak, ze względu na zmiany klimatyczne koniecznym stały się kolejne inwestycje i przebudowy systemów rozmieszczenia wałów przybrzeżnych obejmujących ochroną cały teren kraju. Wskazuje to na potrzebę przemyślanych inwestycji.
W przypadku Polski, właściciele budynków mieszkalnych mogą skorzystać z dwóch programów przewidujących dofinansowanie do przystosowywania naszych domostw do nowych okoliczności klimatycznych (przeciwdziałaniu zmianom klimatu) – jest to program „Czyste powietrze” oraz „Mój Prąd”.
Wspomagana medycznie śmierć –
Jak donosi The Economist Brytyjczycy pracują nad reformą prawa, która umożliwiałaby zwaną przez autorów czasopisma (tłum.) „asystowaną śmiercią”. Takie zmiany w prawie przygotowują także Francuzi. Zabieg medyczny nazywany dość powszechnie „eutanazją” jest dopuszczalny w Belgii, Szwajcarii, Holandii oraz Kanadzie. W ostatnich dwóch wymienionych krajach procent śmierci w wyniku eutanazji wynosi 4% (Holandia) oraz 5% (Kanada) wszystkich zgonów.
W tym kontekście, z punktu widzenia prawnego oraz społecznego pojawiają się pewne wątpliwości. Otóż nawet jeśli przyzwolić na możliwość dokonywania eutanazji – jakie przyjąć kryteria przyzwolenia z niej korzystania. Autorzy The Economist zdają się wykazywać aprobujące podejście do wspomnianej, szykowanej nowelizacji prawa brytyjskiego. Jednak, jednocześnie wskazują na potrzebę ochrony osób słabszych przed zewnętrznym oddziaływaniem innych osób, które mogą doprowadzić kogoś do eutanazji, pomimo pierwotnego braku chęci skorzystania przez pacjenta z „asystowanej śmierci”. W tym świetle, wątpliwości przejawia prawodawca kanadyjski, ponieważ ogranicza możliwość decydowania się na eutanazje przez osoby cierpiące na choroby psychiczne.
Na tym tle przypominamy, że zgodnie z art. 150 k.k. zgodnie z polskim prawodawstwem eutanazja stanowi przestępstwo. Przepis przytoczony brzmi następująco: „§ 1. Kto zabija człowieka na jego żądanie i pod wpływem współczucia dla niego, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. § 2. W wyjątkowych wypadkach sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.”.
Zaznaczamy, że nie postrzegamy, naszej roli w tej kwestii jako szafarzy odpowiedziami. Jedynie zaznaczamy widoczne na horyzoncie delematy społeczne i prawne, które powinny skłaniać do refleksji – i gotowości do udzielenia odpowiedzialnej, przemyślanej odpowiedzi na pytanie, które być może jeszcze nie zostało zasadne.
Tytułem zakończenia opiszemy jedną z dwóch okładek wydania The Economist z dnia 13.04.2024 (druga z nich stworzona została wyłącznie dla Wielkiej Brytanii). Okładka w centralnym miejscu przedstawia zwyczajny biały dom z czerwoną dachówką. Stoi on na skrawku gruntu – otacza go wzburzone morze, widoczna wichura oraz szarawe niebo. Ponad domem widnieje napis (tłum.) „Następna katastrofa mieszkaniowa”.
Link do The Economist – wydania z dnia 13 kwietnia 2024:
https://www.economist.com/weeklyedition/2024-04-13
ul. Wojska Polskiego 15, 78-200 Białogard
601 311 025
anowicki@kancelaria-nowicki.pl